Monumenten
In Nederland zijn er vier mogelijkheden om monumenten of historische structuren te beschermen:
- Rijksmonumenten
- Gemeentelijke monumenten
- Provinciale monumenten
- Beschermde stads- en dorpsgezichten.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed speelt vooral een rol bij rijksmonumenten en de stads- en dorpsgezichten.
Rijksmonumenten
Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Het actuele aantal rijksmonumenten vindt u op de erfgoedmonitor van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Woonhuizen vormen de grootste groep.
Voor werkzaamheden aan een rijksmonument is vaak een vergunning vereist om het karakter van het pand te waarborgen. Ook zijn er financiële regelingen voor eigenaren van rijksmonumenten in de vorm van subsidie of een laagrentende lening.
Gemeentelijke monumenten
Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente het zo’n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. De gemeente besluit zelf welke regelingen gelden voor deze panden. Meer informatie over de verschillende regelingen vindt u op monumenten.nl
Provinciale monumenten
De provincie Limburg heeft panden aangewezen als provinciaal monument.
Beschermde stads- en dorpsgezichten
Een beschermd stads- of dorpsgezicht is een gebied met een bijzonder cultuurhistorisch karakter. Door de bescherming blijft het cultuurhistorische karakter behouden. In Nederland zijn er ongeveer 400 beschermde gezichten. In een beschermd stads- of dorpsgezicht staan altijd rijksmonumenten, maar niet alle panden binnen het gezicht hebben een monumentale status. Woont u binnen een beschermd gezicht? Dan kunt u niet zomaar verbouwen of elementen veranderen aan uw pand. Ook als uw pand geen monumentale status heeft. Voordat u met de werkzaamheden begint, informeert u bij uw gemeente of u een vergunning nodig heeft.
Rol van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft een aantal taken bij de bescherming en behoud van rijksmonumenten en beschermde stads- en dorpsgezichten.
- Aanwijzen van rijksmonumenten en beschermde stads- en dorpsgezichten;
- Monumentenregister;
- Advies over restauratie en bestemmingsplannen;
- Kennis delen over restauratie en het inpassen van rijksmonumenten in het bestemmingsplan;
- Toekennen van subsidie ten behoeve van restauratie.
Beleid
Aanwijzing van rijksmonumenten en beschermde stads- en dorpsgezichten
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed wijst namens de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap rijksmonumenten en beschermde stads- en dorpsgezichten aan. Sinds een aantal jaar kent Nederland een terughoudend aanwijzingsbeleid. De aandacht gaat nu vooral uit naar het beheer van het rijksmonumentenbestand en de administratie. Voor meer informatie over het aanwijzingsbeleid kijkt u in het dossier aanwijzen en afvoeren van monumenten. De Rijksdienst wijst nog wel beschermde stads- en dorpsgezichten aan.
Monumentenregister
Alle rijksmonumenten staan in het monumentenregister. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed beheert dit register. In het monumentenregister staat de naam van het monument, het monumentnummer en een korte omschrijving. Van sommige monumenten zijn ook foto’s, plattegronden of ander beeldmateriaal bekend. Het monumentenregister raadpleegt u op cultureelerfgoed.nl of op monumenten.nl
Advies
De Rijksdienst adviseert bij aanwijzing, vergunningen, restauraties. Dat doen we aan particulieren, maar ook aan gemeenten en andere organisaties. We geven rechtstreeks advies en in de vorm van brochures en cursussen.
Kennis
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft veel specialisten in huis die onderzoek doen naar verschillende onderwerpen. Deze kennis delen we op verschillende manieren met een breed publiek. Bijvoorbeeld door publicaties, het tijdschrift dat drie keer per jaar verschijnt en met onze website. Verder participeren we in een aantal initiatieven zoals beurzen en symposia, maar ook de website voor monumenteigenaren monumenten.nl
Bij een groot aantal van deze initiatieven werkt de Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed samen met haar partners.
Wetten
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is namens de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap betrokken bij het ontwikkelen van wetgeving. We spelen een belangrijke rol bij het vergunningstelsel voor monumenten. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is ook verantwoordelijk voor de toekenning van subsidies ten behoeve van restauratie en onderhoud.